Metan có công thức hóa học là CH4. Đây là một trong những loại khí độc hại, góp phần lớn vào sự gia tăng hiệu ứng nhà kính, khiến khí hậu Trái Đất nóng lên. Trong khi cả thế giới vẫn đang cố gắng áp dụng các phương pháp tốt nhất để giảm phát thải đồng thời khắc phục các hậu quả thì khí Metan lại có xu hướng tăng, đe dọa nghiêm trọng đến ức khỏe toàn nhân loại.
Nồng độ khí Metan tăng cao, đe dọa nghiêm trọng đến môi trường Trái đất
Mật độ khí Metan tăng 9% trong thập kỷ qua
Theo kết quả báo cáo nghiên cứu của các nhà khoa học quốc tế công bố vào ngày 15/7/2020, lượng khí CH4 đã tăng 9% trong vòng 100 năm qua và chưa có dấu hiệu dừng lại. Điều cần được quan tâm hơn nữa đó là việc chúng có khả năng làm nhiệt độ Trái đất tăng cao hơn gấp 28 lần so với khí CO2. Nếu mở rộng giới hạn lên mức 20 năm, con số là 80 lần. Thực trạng này là lời cảnh báo dành cho tất cả chúng ta, cần hạn chế tối đa lượng khí phát thải cũng như nhanh chóng áp dụng các phương pháp khắc phục hậu quả trước khi quá muộn.
Nồng độ khí Metan đang tăng đột biến (Nguồn: https://www.uarctic.org/member-profiles/non-arctic/8733/second-institute-of-oceanography-ministry-of-natural-resources)
Ảnh hưởng của khí Metan đến sức khỏe con người
Kết quả nghiên cứu cho thấy, CH4 có khả năng hấp thụ nhiệt từ Mặt trời. Do đó, khi chất khí này tăng cao, đồng nghĩa với việc nhiệt độ trong khí quyển cũng tăng theo gây ra sự nóng bức, khó chịu.
Ở một khía cạnh khác, cần khẳng định, metan không độc, thậm chí chúng được sử dụng như một nguồn năng lượng nhưng bản thân chúng lại rất dễ gây nổ và ngạt thở. Trên thực tế, khi trộn CH4 với các hóa chất khác, nồng độ chỉ cần ở mức 5% cũng đã có thể gây nổ. Bên cạnh đó, khi tồn tại trong môi trường, methan chiếm oxy, khiến bầu không khí trở nên ngột ngạt, con người không nhận đủ lượng oxy cần thiết cho sự thở. Ước tính, mức oxy dưới 16% có thể gây nguy hiểm và 10% có thể gây tử vong.
Mặc dù bản thân khí metan không độc nhưng khi chúng trộn với các chất khác có thể sản sinh khí độc, điển hình là khí carbon monoxide sinh ra từ sự cháy. Dù tồn tại ở nồng độ rất nhỏ nhưng carbon monoxide đã gây ra hiện tượng chóng mặt, buồn nôn thậm chí là tử vong. Theo Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa bệnh Hoa Kỳ, ước tính mỗi năm có khoảng 500 người chết vì ngộ độc carbon monoxide.
Sự gia tăng nồng độ khí metan đe dọa quá trình làm chậm biến đổi khí hậu (Nguồn ảnh: https://group.bnpparibas/decouvrez-le-groupe/fondation-bnp-paribas)
Metan sinh ra từ đâu?
Khí metan có sẵn trong tự nhiên nhưng với nồng độ thấp, chúng có nồng độ cao hơn tại các đồng ruộng, đầm lầy, ao hồ, trầm tích dưới đáy biển, tại các trang trại chăn nuôi, khu khai thác dầu mỏ, đốt nhiên liệu hóa thạch, chưng cất than đá, … Đặc biệt, metan còn có trong dạ dày của các loài động vật nhai lại.
Trong số các nguồn phát thải CH4 nêu trên, hoạt động sản xuất gạo và chăn nuôi gia súc là 2 nguồn phát thải lớn nhất. Thống kê của Tổ chức Lương thực Thế giới (FAO), ngành chăn nuôi tạo ra khí thải nhà kính là 18%.
Đối với động vật nhai lại, sở dĩ khí metan có trong dạ dày là do quá trình phân hủy yếm khí gây ra. Khi thức ăn xơ thô được phân giải, khí carbohydrat sinh ra tiếp tục phân giải thành đường đơn, đường đơn lại tạo ra các axit béo bay hơi.
Ước tính, 1 con cừu thải ra 30 lít CH4/ 1 ngày còn 1 con bò thải ra 200 lit CH4/ 1 ngày. Nếu tính trên tổng số động vật nhai lại đang được chăn nuôi, mỗi năm thế giới thiếp nhận thêm 80 triệu tấn khí metan.
Bãi rác cũng là nơi có nhiều khí metan. Nguyên nhân hình thành loại khí này là do các chất thải phân hủy dưới điều kiện than khí. Tùy thuộc vào lượng rác và độ ẩm của chúng mà lượng khí metan sinh ra ở mức độ khác nhau.
Cấn có thêm nhiều giải pháp để giảm thiểu nồng độ phát thải CH4 ra khí quyển
Ảnh hưởng của CH4 đến môi trường và con người là điều đã thấy nhưng việc triển khai các phương pháp giảm phát thải cũng như khắc phục hậu quả do metan gây ra vẫn còn hạn chế. Cho đến nay, các cơ quan chức năng, các nhà khoa học mới chỉ tập trung vào việc giảm khí CO2 mà chưa thực sự coi trọng vấn đề kiểm soát CH4. Do đó, cần có các giải pháp tốt hơn, phù hợp hơn với thực tiễn để làm sạch bầu không khí và cũng như bảo vệ cuộc sống của con người.
