Xa lộ 110 hướng về trung tâm thành phố Los Angeles vào ngày 28 tháng 4 năm 2020
Đại dịch coronavirus đã buộc các quốc gia trên thế giới ban hành các lệnh cấm cửa nghiêm ngặt, niêm phong biên giới và thu hẹp quy mô các hoạt động kinh tế. Những biện pháp này đã góp phần làm giảm khoảng 17% lượng khí thải carbon dioxide hàng ngày trên toàn cầu so với mức trung bình trên toàn cầu từ năm 2019. Đó là sự sụt giảm trên toàn thế giới mà các nhà khoa học cho rằng có thể là lớn nhất trong lịch sử được ghi nhận.
Vào thời điểm cao điểm đợt bùng phát dịch vào đầu tháng 4/2020, lượng khí thải carbon dioxide hàng ngày trên khắp thế giới giảm khoảng 18,7 triệu tấn so với mức phát thải trung bình vào năm 2019, giảm xuống mức được quan sát thấy lần cuối vào năm 2006, theo nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí tạp chí Nature Climate Change .
Nghiên cứu cho thấy những thay đổi mạnh mẽ trong giao thông vận tải, hoạt động công nghiệp và đi lại bằng đường hàng không ở các quốc gia đang bị cấm vận cũng có thể giúp giảm lượng khí thải carbon hàng năm lên tới 7% trong năm 2020. Mặc dù có ý nghĩa quan trọng, nhưng các nhà khoa học cho rằng sự sụt giảm này không có tác động lâu dài khi các quốc gia trở lại bình thường trừ khi các chính phủ ưu tiên đầu tư và cơ sở hạ tầng để giảm lượng khí thải độc hại.
Khi số ca mắc bệnh COVID-19 trên thế giới vẫn không ngừng tăng thì lượng phát thải Carbon dioxide lại giảm (Nguồn ảnh: Worldometers.info)
Corinne Le Quéré, giáo sư về biến đổi khí hậu cho biết: “Trên toàn cầu, chúng tôi chưa từng thấy sự sụt giảm lớn như thế này, và ở mức độ hàng năm, bạn sẽ phải quay lại Thế chiến II để chứng kiến sự sụt giảm khí thải lớn như vậy”. “Nhưng đây không phải là cách để đối phó với biến đổi khí hậu – nó sẽ không xảy ra bằng cách buộc mọi người phải thay đổi hành vi. Chúng ta cần giải quyết nó bằng cách giúp mọi người chuyển sang những cách sống bền vững hơn. ”
Nghiên cứu cho thấy lượng khí thải carbon giảm mạnh nhất – chiếm 43% tổng mức giảm là do lưu lượng xe hơi, xe buýt và xe tải giảm. Phát thải từ các hoạt động công nghiệp đã giảm 19%. Lượng phát thải từ việc đi lại bằng đường hàng không giảm 75% vào đầu tháng 4. Tuy nhiên, sự sụt giảm đó chiếm một phần nhỏ hơn nhiều so với mức giảm tổng thể bởi vì du lịch hàng không thường chỉ chiếm 2,8% lượng khí thải carbon toàn cầu hàng năm.
Rob Jackson, giáo sư khoa học hệ thống Trái đất tại Đại học Stanford và là đồng tác giả của nghiên cứu cho biết: “Giao thông hàng không đã giảm 2/3, nhưng phương tiện giao thông trên mặt đất – ô tô và xe tải – lớn hơn gần 10 lần về lượng khí thải”.
Đại dịch có thể khiến lượng khí thải carbon hàng năm của năm 2020 giảm từ 4% đến 7%, tùy thuộc vào thời gian các biện pháp cách ly xã hội còn hiệu lực và tốc độ phục hồi của các nền kinh tế.
Vào đầu tháng 4, mức giảm sâu nhất trong lượng khí thải carbon toàn cầu hàng ngày giảm 17% so với mức trung bình hàng ngày trong năm ngoái – kéo dài trong khoảng hai tuần, theo Jackson. Các quốc gia đã chứng kiến mức phát thải trung bình giảm 26% vào thời điểm cao điểm của đợt bùng phát dịch, điều này xảy ra trước đó đối với một số quốc gia ở châu Á, nơi coronavirus xuất hiện vào cuối tháng 12 và gần đây hơn đối với các khu vực của châu Âu và Bắc Mỹ.
Nghiên cứu không tính đến việc lượng khí thải toàn cầu có thể bị ảnh hưởng như thế nào do các đợt bùng phát mới và làn sóng lây nhiễm tiếp theo, nhưng có khả năng những sự kiện như vậy có thể khiến lượng khí thải giảm mạnh hơn trong năm 2020 và có thể vào năm 2021.
Zeke Hausfather, một nhà khoa học khí hậu tại Đại học California, Berkeley, người không tham gia vào nghiên cứu cho biết: “Nếu đợt bùng phát kéo dài hơn, chúng ta sẽ có nhiều hoạt động kinh tế suy giảm hơn vào năm 2021. “Tại thời điểm này, có khả năng lượng khí thải năm 2021 sẽ thấp hơn lượng khí thải năm 2019 nhưng cao hơn năm 2020, trừ khi mọi thứ diễn biến theo chiều hướng xấu hơn.”
CO2 phát thải từ nhiều nguồn khác nhau
Trong phân tích mới, các nhà nghiên cứu đã kiểm tra các biện pháp ngăn chặn ở 69 quốc gia chịu trách nhiệm cho 97% lượng khí thải carbon dioxide toàn cầu. Vì không có cách nào để đo lượng khí thải carbon dioxide trong thời gian thực, các nhà khoa học đã sử dụng dữ liệu từ sáu lĩnh vực kinh tế chủ chốt, bao gồm hoạt động công nghiệp, giao thông mặt đất và đi lại, bị ảnh hưởng như thế nào ở mỗi quốc gia từ tháng Giêng đến tháng Tư năm 2020. Sau đó, họ tính toán mức độ phát thải trong các lĩnh vực này, và đóng góp của chúng vào lượng khí thải hàng năm, sự thay đổi như thế nào dựa trên mức độ nghiêm trọng của các hạn chế về khoảng cách xã hội tại mỗi quốc gia.
Các nhà khoa học ước tính lượng khí thải từ các tòa nhà dân cư tăng 2,8% trong thời gian này, có thể do những người dân làm việc tại nhà và tiêu thụ nhiều điện hơn, Le Quéré nói. Cô ấy nói thêm, sự gia tăng này có thể tăng lên nếu đại dịch kéo dài qua mùa hè và các ngôi nhà ở Mỹ cùng những nơi khác ở Bắc bán cầu tăng cường sử dụng điều hòa nhiệt độ.
Mặc dù lượng khí thải giảm tạo ra một tin vui bất ngờ trong bối cảnh đại dịch, nhưng việc cắt giảm này đã phải trả giá đắt cho xã hội. Những thay đổi cũng khó có thể kéo dài khi các hạn chế về di chuyển và cuộc sống hàng ngày của người dân được dỡ bỏ. Mặc dù những sự sụt giảm này là chưa từng có trong lịch sử hiện đại, nhưng chúng cũng chứng tỏ sự khó khăn để làm giảm lượng khí thải toàn cầu.
“Bất chấp tất cả những thay đổi đang diễn ra trên toàn thế giới đối với lối sống và hành vi tiêu dùng của chúng ta, chúng ta sẽ chỉ thấy mức giảm 7% trong năm nay,” Hausfather nói. “Nó cho thấy thách thức khử cacbon thực sự lớn như thế nào”.
Trước đại dịch, lượng khí thải carbon dioxide toàn cầu đã tăng khoảng 1% mỗi năm trong thập kỷ qua. Lượng khí thải giảm trong một năm có sức ảnh hưởng đáng kể, nhưng nó không đủ để làm chậm tốc độ biến đổi khí hậu đang gia tăng.
Trong thời gian xảy ra dịch COVID-19, lượng khí thải CO2 giảm nhưng tổng lượng carbon dioxide trên khí quyển vẫn là rất lớn, không có sự thay đổi quả nhiều
“Carbon dioxide lưu lại trong khí quyển một thời gian rất dài, do đó, biến đổi khí hậu được thúc đẩy bởi tổng lượng chúng ta đã từng thải ra nhiều hơn bất kỳ lượng nào chúng ta thải ra trong một năm,” Hausfather nói. “Từ quan điểm khí hậu, điều thực sự quan trọng là những thay đổi mang tính hệ thống lâu dài có thể thúc đẩy sự giảm phát thải trong nhiều thập kỷ”.
Mức giảm từ 4% xuống còn 7% gần như tương ứng với lượng khí thải toàn cầu cần giảm mỗi năm để giữ cho sự nóng lên toàn cầu dưới 1,5 độ C đến 2 độ C, như được nêu trong thỏa thuận khí hậu Paris năm 2015.
“Chúng ta sẽ phải có cùng tốc độ giảm diễn ra vào năm 2020 hàng năm trong thập kỷ tiếp theo,” Hausfather nói. Nhưng Le Quéré cho biết cô hy vọng những phát hiện của nghiên cứu sẽ khuyến khích các quốc gia suy nghĩ về các giải pháp thúc đẩy phục hồi kinh tế mà không phải hy sinh hành động vì khí hậu. “Chúng ta đang ở một ngã tư,” cô nói. “Đó là về việc các chính phủ có tầm nhìn xa và có tư duy tương lai. Chúng ta cần xây dựng xã hội để giảm thiểu rủi ro của nhiều thảm họa hơn? ”
Thực trạng về sự suy giảm khí CO2 trong thời kỳ đại dịch cho thấy chúng ta hoàn toàn có thể chủ động cải thiện chất lượng môi trường sống. Ngay cả khi đại dịch qua đi, các hoạt động sản xuất quay trở lại, con người vẫn có thể sử dụng các thiết bị xử lý khí thải phù hợp để làm sạch môi trường. Máy tạo khí ozone, tháp lọc bụi, máy lọc tĩnh điện, … có thể được kết hợp sử dụng để mang đến kết quả tốt nhất.
