Ozone đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế bức xạ tia cực tím lên bề mặt Trái đất nhưng bản thân chúng cũng là một chất độc hại, gây ra tác hại khôn lường với con người nếu tiếp xúc ở nồng độ cao, trong thời gian dài. Ozone là một phân tử có chứa 3 nguyên tử oxy (Công thức hoá học của nó là O3). Chất khí này tìm thấy tự nhiên trong tầng bình lưu của trái đất, giúp hấp thụ bức xạ cực tím từ mặt trời. Tuỳ thuộc vào vị trí xuất hiện trong khí quyển mà ozone có những ảnh hưởng nhất định đến Trái đất theo cách tốt và xấu.
Ozone tốt là gì?
Ozone tự nhiên xuất hiện trong tầng bình lưu của Trái đất được gọi là ô zôn tốt, chúng thực hiện vai trò hấp thụ bức xạ cực tím từ mặt trời, giúp hạn chế tác hại của bức xạ lên trên bề mặt Trái đất. Tầng ozone tự nhiên này xuất hiện do sự tương tác cuả bức xạ cực tím (UV) với phân tử oxy (O2). Khoảng cách giữa tầng ozone đến Trái đất ước tính từ 6 đến 30 dặm.
Nếu tầng ozone bị phá vỡ, ánh sáng từ tia cực tím sẽ gây ra nhiều vấn đề khác nhau cho làn da của con người, điển hình là tình trạng cháy và ung thư da.
Ozone xấu là gì?
Ozone trên mặt đất còn được gọi là Ozone xấu bởi chúng là một chất gây ô nhiễm, có hại cho sức khoẻ của con người. Ozone xấu được hình thành bởi phản ứng hoá học giữa các oxit nito (NOx) và các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC) khi có ánh sáng mặt trời. Phản ứng này tạo ra mù quang hoá, trở thành một trong những tác nhân chính gây nên ô nhiễm không khí toàn cầu.
Kết quả khảo sát thực tế cho thấy, Ozone xấu thường xuất hiện ở các khu đô thị. Tuy nhiên, dưới sự tác động của gió, chúng có thể bay đến nhiều nơi khác nhau, thậm chí bay xa hàng trăm dặm. Nguyên nhân dẫn đến sự hình thành của các chất tạo thành ozone là từ các cơ sở sản xuất công nghiệp, phương tiện giao thông, xăng dầu và các dung môi hoá học. Vào mùa hè, ozone có xu hướng phát triển nhiều hơn.
Ozone và chất lượng không khí có mối quan hệ không tương đồng
Ozone gây ra những tác động tiêu cực đến chất lượng không khí mà con người hít thở mỗi ngày. Khi hít ozone xấu ở gần mặt đất, hàng loạt các vấn đề về sức khoẻ có thể xảy ra như:
- Suy giảm chức năng của phổi
- Viêm đường hô hấp
- Co thắt ngực
- Đau hoặc khó chịu khi hít thở sâu
- Gây ra hoặc làm tăng tình trạng bệnh hen suyễn
Làm thế nào để bảo vệ sức khoẻ trước những tác động của ozone xấu?
Cách tốt nhất để bảo vệ sức khoẻ trước tác hại của ozone xấu đó là nắm rõ thông tin liên quan đến nồng độ ozone ở nơi bạn đang sinh sống. Theo đó, việc chú ý đến dự báo chất lượng không khí là điều cần làm mỗi ngày. Ngoài ra, để bảo vệ sức khoẻ của bản thân, mọi người dân nên hạn chế ra đường vào ngày nắng nóng hoặc những ngày được dự báo có mức độ ozone trong không khí cao.
Ở một khía cách khác, con người cần hạn chế sử dụng các thiết bị chạy bằng xăng nhằm giảm thiểu sự phát tán các chất khí độc hại ra ngoài môi trường cũng như hạn chế sự hình thành ozone.
